شراره شیعتی؛ جلیل خارا؛ سیاوش حسینی سرقین؛ عبدالله حسن زاده قورت تپه
چکیده
فلزات سنگین از طریق پدیدههای طبیعی و نیز فعالیتهای انسانی وارد محیط اطراف میشوند. این فلزات سبب کاهش بیومس، کلروز، مهار رشد و فتوسنتز و نیز تغییراتی در جذب مواد مغذی شده که این عوامل در نهایت ...
بیشتر
فلزات سنگین از طریق پدیدههای طبیعی و نیز فعالیتهای انسانی وارد محیط اطراف میشوند. این فلزات سبب کاهش بیومس، کلروز، مهار رشد و فتوسنتز و نیز تغییراتی در جذب مواد مغذی شده که این عوامل در نهایت منجر به مرگ گیاه میشوند. مس از جمله فلزات سنگین است که با تولید گونههای فعال اکسیژن سبب القای استرس اکسیداتیو در گیاه میشود. امروزه پالایش فلزات سنگین توسط روشهای فیزیکی و شیمیایی به دلایل اقتصادی و زیست محیطی کمتر مورد استفاده قرار میگیرند و پالایش زیستی به‌عنوان روشی جایگزین معرفی شده است. پالایش زیستی همانند تلقیح گیاهان با قارچهای میکوریز و ریزوبیوم روشی کارامد در جهت حفاظت از گیاهان در برابر تنش فلزات سنگین میباشد. هدف از انجام این آزمایش بررسی کاربرد میکوریز و ریزوبیوم بر صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه سویا تحت سمیت مس بود. به این منظور، آزمایشی گلخانهای به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی و با سه تکرار در دانشکده علوم دانشگاه ارومیه در سال 1400 اجرا شد. فاکتورهای این آزمایش شامل سولفات مس در 4 سطح (0، 50، 100 و 200میلیگرم بر کیلوگرم خاک) و چهار تیمار تلقیح (شاهد یا عدم تلقیح، میکوریزا، ریزوبیوم و میکوریزا+ ریزوبیوم) بودند. گیاهان تلقیح یافته با میکوریز و ریزوبیوم با مایه تلقیح حاوی Glomus verusiforme و Rhizobium japonicum آغشته شدند. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت مس فعالیت آنزیمهای آنتی‌اکسیدانی و نیز مالون دیآلدئید برگ و ریشه سویا افزایش پیدا کردند اما محتوای رنگیزههای فتوسنتزی، قند محلول و نیز وزن تر و خشک کاهش یافتند که این کاهش در گیاهان تلقیح یافته کمتر از گیاهان غیرهمزیست بود. بر اساس نتایج این پژوهش کاربرد قارچهای میکوریزا و ریزوبیوم در شرایط تنش مس باعث کاهش آثار تنش شد، به‌نحوی‌که بیشترین مقدار فعالیت آنزیمی، محتوای قند محلول، وزن تر و خشک و رنگیزههای فتوسنتزی و کمترین میزان مالون دیآلدئید به ترتیب در تیمار تلقیح دوجانبه میکوریز+ ریزوبیوم و تیمار شاهد مشاهده شد. بنابراین با بررسی مطالب فوق نتیجهگیری شد که تنش مس اثرات زیانباری بر روی گیاه سویا رقم صبا دارد و تلقیح گیاه با ریزوبیوم و میکوریز میتواند این تنش را تا حدودی تخفیف دهد. همچنین مشاهده شد که تأثیر تلقیح دوجانبه ریزوبیوم+ میکوریز موجب همافزایی اثرات آنها شده و نقش بیشتری در تعدیل تنش مس در مقایسه با تلقیح گیاهان با این میکروارگانیسمها به تنهایی دارد. بر اساس این نتایج تلقیح توام ریزوبیوم ژاپونیکوم و قارچ میکوریز آربوسکولار به منظور افزایش تحمل گیاه سویا در برابر تنش مس پیشنهاد میشود.
